گیاه کتان بیش از دویست گونه مختلف دارد. بذر کتان یا تخم بزرک در دو رنگ قهوهای و طلایی یافت میگردد. از تخم کتان در تهیه روغن نباتی استفاده میشود.
در هر ۱۰۰ گرم تخم کتان ۵۳۴ کیلو کالری، ۲۸ گرم کربوهیدرات، کمی بیش از یک گرم قند، ۲۷ گرم فیبر، ۴۲ گرم چربی، ۳ گرم چربی اشباع و ۲۸ گرم چربی اشباع نشده وجود دارد. این مقدار تخم کتان دارای ۲۲ گرم امگا ۳، شش گرم امگا ۶ و ۱۸ گرم پروتئین است.
همچنین تخم کتان منبعی غنی از ویتامینهای B1 (تیامین)، B2 (ریبوفلاوین)، B3 (نیاسین)، B5 (پانتوتنیک اسید)، B6، B9 (فولیک اسید)، ویتامین C و مینرالهایی مانند آهن،کلسیم،فسفر، منیزیم، پتاسیم و روی به شمار میآید.
سالهاست که تخم کتان در رژیم غذایی انسانها جای گرفته است تا جایی که حتی از آن به عنوان یک اَبرمغذی نام برده میشود. تنها یک قاشق غذا خوری تخم کتان کافیست تا میزان قابل توجهی فیبر و اسیدهای چرب امگا ۳ در بدن تامین شود.
اگر گیاهخوار هستید یا به هر دلیلی ماهی و غذاهای دریایی مصرف نمیکنید، باید بگوییم که تخم کتان یکی از بهترین جایگزینهای طبیعی برای تامین امگا ۳ بدن به شمار میرود.
مصرف تخم کتان میتواند احتمال ابتلا به سرطان را کاهش دهد. در حقیقت مصرف مقدار مناسبی از تخم کتان به صورت روزانه میتواند خطر ابتلا به سرطان سینه و پروستات را به میزان قابل توجهی کم نماید.
تخم کتان همچنین دارای دو نوع فیبر محلول و غیر محلول است؛ این فیبرها باعث میشوند تا حرکات رودهای تنظیم شوند. به این ترتیب مدفوع راحتتر از بدن خارج شده و یبوست بر طرف میشود. همچنین این فیبرها قند خون را تنظیم کرده و کلسترول خون را کاهش میدهند.
تحقیقاتی وجود دارند که نشان میدهند مصرف روزانه دوز معینی از تخم کتان به مدت ۶ ماه میتواند فشار خون بالا را کنترل کند.
پروتئین موجود در تخم کتان سبب بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن میشود، کلسترول را پایین میآورد و از ایجاد تومورها جلوگیری میکند.
با افزودن تخم کتان به نوشیدنیهای مورد علاقه خود میتوانید یک میان وعده مفید و کامل داشته باشید. فیبر محلول در تخم کتان عمل هضم و گوارش را کند و آهسته میکند و به این ترتیب مدت زمان طولانیتری احساس سیری خواهید داشت، به همین علت از تخم کتان در رژیمهای لاغری زیادی استفاده میشود.
برای استفاده از تخم کتان بهتر است از دانههای شکسته شده استفاده کنید چرا که معده قادر به شکستن پوسته دانه نیست و بنابراین مزایای آن در بدن دریافت نشده و به صورت کامل دفع میشوند.
برای به دست آوردن نتایج مطلوب بهتر است روزانه یک تا سه قاشق غذا خوری تخم کتان را در نوشیدنی، سالاد و یا همراه با غذا مصرف نمایید.
میتوانید دانههای خرد شده را با ماست مخلوط کنید یا در کیک، کلوچه و شیرینی استفاده کنید. میتوانید بذر کتان را همراه با گوشت مصرف کنید یا آن را درون نوشیدنیهایی چون اسموتی بریزید و از نوشیدن آن لذت ببرید.